Wady wymowy - Dyslalia

     Dzisiaj krótko i rzeczowo. Rozpatrzymy sobie małą porcję logopedycznych pojęć. L. Karczmarek opracował kilka kryteriów i definicji dyslalii. Rozpatrywał ją pod kąte

m dwóch głównych kryteriów. Pierwsze dotyczyło ilości zniekształcanych głosek, drugie klasyfikowało rodzaje objawów charakterystyczne dla tej wady wymowy. Dla nas istotniejszy będzie drugi podział, który dość dokładnie obrazuje najpopularniejsze wśród dzieci błędy artykulacyjne.

Kryterium objawowe:

- dyslalia właściwa, deformacja fonemu (głoski), polega ona na wymawianiu jej niezgodnie z obowiązującą normą ortofoniczną (np. wymawianie gardłowego r)

- paralalia, czyli zastępowanie jednego fonemu innym, łatwiejszym do wymówienia (np. kos zamiast kosz)

- mogilalia (elizja), czyli opuszczanie trudnej głoski (np. afa zamiast szafa).

Zgodnie z tą klasyfikacją do tej grupy wad wymowy zaliczamy:

Seplenienie (sygmatyzm), nieprawidłowe realizowanie głosek dentalizowanych do których w języku polskim należą głoski szeregu syczącego (s, z, c, dz), ciszącego (ś, ź, ć, dź) oraz szumiącego (sz, ż, cz, dż).

Wśród nich wyróżniamy:

- seplenienie właściwe (deformacja wyżej wymienionych głosek np. poprzez wymawianie ich międzyzębowo, wargowo, bocznie)

- parasygmatyzm (zastępowanie głosek dentalizowanych innymi np. ,,śkoła’’ lub ,,ćkoła’’ zamiast szkoła, ,,capka’’ zamiast ,,czapka’’)

- mogisygmatyzm (opuszczanie głosek np. ,,afa’’ zamiast szafa, ,,apka’’ zamiast czapka)

Rotacyzm (reranie)- nieprawidłowe realizowanie głoski ,,r’’.

Podobnie jak w przypadku seplenienia wyróżniamy:

- rotacyzm właściwy, kiedy głoska ,,r’’ jest zniekształcana (wymowa francuskiego ,,r’’, gardłowego, krtaniowego, wargowego)

- pararotacyzm, czyli zastępowanie głoski ,,r’’ inną (najczęściej ,,l’’ lub ,,j’’ np. ,,jowej’’ zamiast rower).

- mogirotacyzm, czyli opuszczanie głoski ,,r’’ (np. ,,koek’’ zamiast korek).

Kappacyzm- nieprawidłowa wymowa głoski ,,k’’.

I tu znowu wyróżniamy:

- kappacyzm właściwy, czyli zniekształcanie głoski.

- parakappacyzm, który jest zastępowaniem głoski ,,k’’ przez inną (np. ,,tot’’ zamiast kot).

- mogikappacyzm, czyli opuszczanie głoski ,,k’’ (np. ,,ot’’ zamiast kot).

Gammacyzm- nieprawidłowa wymowa głoski ,,g’’.

Występują wtedy:

-gammacyzm właściwy, który charakteryzuje się zniekształceniem fonemu.

- paragammacyzm, gdzie głoska ,,g’’ jest zamieniana przez inną (np. ,,dama’’ zamiast gama).

- mogigammacyzm, kiedy głoska jest opuszczana w wymowie (np. ,,ama’’ zamiast gama).

Hittacyzm, czyli nieprawidłowa realizacja głoski ,,h’’.

W hittacyzmie również wyróżniamy:

- hittacyzm właściwy, który rozumiemy tak, jak w innych przypadkach, czyli zniekształcenie fonemu poprzez zmianę miejsca jego artykulacji.

- parahittacyzm, czyli zastępowanie głoski ,,h’’ inną.

- mogihittacyzm, czyli pomijanie głoski w wyrazach (np. ,,ugo’’ zamiast Hugo).

Źródło: G. Gunia, V. Lechta ,,Wprowadzenie do logopedii'', A. Bochniarz ,,Gdy masz dziecko z wadą wymowy''.