Ciąża - wpływ na rozwój mowy dziecka.

            Pierwszy okres rozwoju mowy dziecka rozpoczyna się już w drugim trymestrze ciąży. Nazwany przez L. Karczmarka etapem przygotowawczym, trwa od około trzeciego miesiąca ciąży, kiedy nerwy i mięśnie płodu zaczynają wspólnie pracować oraz zostają wytworzone więzadła głosowe, do momentu porodu. W tym czasie rozwijają się narządy i organy odpowiadające później za odbieranie mowy i za jej wytwarzanie. Kształtują się odpowiednie układy i ścieżki nerwowe, a także ośrodki w mózgu pozwalające zarówno na odbiór bodźców dźwiękowych jak i kontrolę własnej wymowy. Wtedy powstają narządy słuchu i drogi oddechowe. Rozwija się krtań, struny głosowe i narządy wzroku. Już w trakcie ciąży płód zaczyna ćwiczyć mięśnie ust i przełyku ssąc kciuk i połykając wody płodowe. Trenuje wtedy ruchy i reakcje, które później potrzebne mu będą do mówienia. Odbiera też pierwsze wrażenia słuchowe i rytmiczne. Już w siódmym miesiącu ciąży płód słyszy bicie serca matki, a według niektórych audiologów już w piątym miesiącu jest w stanie reagować na dźwięki dochodzące z zewnątrz. Na długo przed porodem ma już ukształtowane wszystkie potrzebne narządy i umiejętności potrzebne do płaczu.

     Niestety wpływ na rozwój płodu w trakcie ciąży ma bardzo wiele czynników i nie nad wszystkimi zawsze możemy zapanować. Zdarza się, że przez zażywane w trakcie ciąży leki, przebyte choroby, lub inne uwarunkowania (np. genetyczne) rozwój niektórych z tych narządów może zostać opóźniony, zniekształcony lub zatrzymany.

     Zażywanie leków ototoksycznych, takich jak neomycyna, septomycyna, kanamycyna itp. albo przebycie chorób takich jak różyczka, toksoplazmoza czy kiła powodujące u dziecka uszkodzenia słuchu. Słuch u niemowlęcia i później u starszego dziecka staje się kluczowym narządem do odbierania mowy. To dzięki słuchowi dziecko wie, że ktoś wysyła w jego kierunku komunikaty, i to dzięki niemu gaworząc i głużąc uczy się słyszenia podobieństw i naśladowania dźwięków. Także zażywanie leków znieczulających i przeciwbólowych, które wywołują u dziecka zaburzenia oddychania, mogą mieć znaczący wpływ na późniejszy rozwój mowy u noworodka. Podobnie jak spożywanie alkoholu, lub palenie papierosów, które niekorzystnie wpływają na rozwój struktur mózgowych i układu nerwowego płodu. Mimo prawidłowo działającego słuchu, lub wzroku, jeśli występują zakłócenia w przetwarzaniu informacji docierających do mózgu dziecka, istnieje realne zagrożenie opóźnienia rozwoju mowy (alalie), lub wystąpienie wad wymowy spowodowanych uszkodzeniami struktur nerwowych kontrolujących narządy mowy, lub nieprawidłowe napięcie mięśniowe (dyzartria, anartria). Zdarza się też, że w trakcie ciąży u noworodka następuje niecałkowite zrośnięcie się struktur kostnych twarzoczaszki powodujące powstanie rozszczepów warg i podniebienia, powodujące wady wymowy wynikające z wadliwej budowy narządów mowy (dysglosja).

     Dlatego ostrożność i przede wszystkim świadomość czynników patogennych, mogących wpływać na przebieg ciąży u przyszłych rodziców jest w tym przypadku kluczowa. 

Źródło: G. Gunia Logopedia; E. J. Lichota Terapia Logopedyczna; www.babyboom.pl; www.maluchy.pl

Zdjęcia: K. Grdeń